Kazak Alfabesi
Kazak Alfabesi; Kazakçayı yazmak için kullanılan Alfabedir. Kazak Kiril yazısı Kazakistan ve Moğolistan'da kullanılır. Bu alfabe kazak türkçesindeki sesleri göstermek için Rus alfabesindeki otuz üç harfe, dokuz harf daha ilave edilip kırk iki harfli olarak bin dokuz yüz kırk yılında Amanjolov tarafından sunulmuştur. Kazakça Kıpçak bölgesine ait Kazakistan'da konuşulan medeni Türk yazı dillerinden biridir.
Kazak alfabesi Noğay ve Karakalpak Türkçesi'ne çok yakın bir dildir. Dünyada Yaklaşık 16 milyon kişi, Kazakistan'da on milyon kişi tarafından Kazak Türkçesi kullanılmaktadır ve konuşulmaktadır. Moğolistan'daki bayan ölke eyaletindeki nüfüsun %98'i Kazak Türkleri oluşturmaktadır. Bu ildeki nüfusun çok büyük bir bölümü Kazak Türkçesi ile konuşmaktadır. Kazakçada erkek başına ve sonuna bay, bek, han, gali gibi ekler yapılması yaygındır. Kız isimlerinde ise gül, nur kullanımı çoğunluktadır.
Kazak alfabesinde Türkçe kökenli kelimelerde başındaki y harfi, J harfine dönüşmüştür. Kazak alfabesinde eklerde de aynı şekilde değişmeler olmaktadır. Yabancı asıllı kelimelerde bu değişmeler görülmez. Kazak alfabesinde j harfiyle yazılan kelimeler bazı ağızlarda şive olarak C olarak söylenmektedir. Ayrıca konuşma dilinde İlk hecede ö harfi ya da ü harfi gelirse ikinci ya da üçüncü hecelerde de gelebilir. Bu yazıda olmaz. Kazakça da üç farklı şimdiki zaman vardır. Bunlar; - Genel şimdiki zaman,
- Kesin şimdiki zaman,
- Belirsiz şimdiki zaman şeklindedir.
Kazakçanın eski alfabesi 38 harfli Orhun yazısıyla yazılmıştır. Günümüzde ise Kazakçada bazı ek harfler kullanılarak Latin alfabesi, Arap alfabesi ve Kiril alfabesi ile yazılabilmektedir. Kiril alfabeli, Kazakistan alfabesi kırk iki harf olup içerisinde pek çok işaret bulunmaktadır. Kazak alfabesindeki harflerin incesi, kalını genizden olanı, nazal olanı, hırıltılı olanı, geniş olanı, kalınlaştıranı ve kalın ün verenleri vardır. Kazak alfabesinde Rusya'dan alınan ödünç kelimeler vardır. En fazla Çin, İran ve Afganistan da kullanılan kazak Arap alfabesinde 29 harf bulunur.
Kazakistan'da kazak Kiril yazısı için kullanılan standart Windows klavyesinde Kazakça da bulunan fakat Rusça'da bulunmayan karakterler Rusça klavyenin numara düğmelerine yerleştirilmiştir. Kazak Türkleri genişletilmiş dokuz kazak harfi ile Rus harflerini kullanabilirler ve kullanırlar. Kazak alfabesi Ural-Altay dil ailesine ve Orta Asya bölgesine aittir. Kazak alfabesi Kırgız Türkçesine yakındır ve benzerler. Kazak alfabesi Kıpçak öbeğine ait olan bir alfabedir. Kazaklar kazak alfabesinden latin alfabesine geçişin önemli ve gerekli olduğunu düşünmeye başlamışlardır. 2012 yılında Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev 2025 yılında latin alfabesine geçeceklerini söylemiştir. Fakat aydınlar arasında bile latin alfabesine geçilmesini istemeyen kişiler de bulunmaktadır. Altmış altı kişilik yazarlar ve aydınlar grubu latin alfabesine geçilmesini istemediklerini dile getirmişlerdir. Bu aydınlar ve yazarlar tam tersi kazak dilinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi taraftarıdırlar.
21.01.2024 07:46:32
Kazak Alfabesi ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
